عملکرد مواد افزودنی در بتن

آیین نامه بتن  آبا ،مواد افزودنی بتن را به صورت زیر تعریف می کند:

مواد افزودنی را نباید با مواد مضاف و یا افزونه ها اشتباه کرد. مواد مضاف برای خواص ویژه ای به منظور کمک به امر تولید سیمان ، با سیمان پرتلند و یا کلینکر آن در حین تولید در کارخانه آسیاب می شود (مثل سیمان پرتلند آمیخته که روباره یا پوزولان (5 تا 70 درصد)  در کارخانه و در موقع آسیاب کردن به سیمان افزوده می شود). در حالی که ماده ازودنی به مقدار کم و در زمان اختلاط بتن با مصالح آن مخلوط می گردد. وزن مواد افزودنی در نسبت های اختلاط دخالت داده نمی شود.

 

مواد افزودنی به دو گروه تقسیم می شود:

  • مواد افزودنی شیمیایی
  • مواد افزودنی معدنی

مواد افزودنی بتن کمی قبل از اختلاط یا در حین اختلاط به بتن یا ملات افزوده می شود. این مواد به صورت گرد یا مایع هستند و یک یا چند ویژگی بتن تازه یا سخت شده را تغییر می دهد.

بر طبق استاندارد ایران مواد افزودنی بتن به مقدار حداکثر 5 درصد وزنی سیمان به بتن اضافه می شود.

متداولترین انواع مواد افزودنی بتن عبارتند از :

  • مواد خمیری کننده و روان کننده
  • مواد هوا دهنده
  • مواد کند کننده عمل گرفتن
  • ضد یخ و مواد تسریع کننده عمل گرفتن
  • مواد آب بند کننده
  • مواد اضافه کننده حجم

در مصرف مواد افزودنی بتن باید توجه داشت که مواد شیمیایی تشکیل دهنده آنها روی بتن و آرماتور و سایر قطعات فلزی نظیر لوله کشی ها که در داخل بتن قرار می گیرند اثر تخریبی نداشته باشد. از مصرف کلرور کلسیم و مواد افزودنی کلروردار با سیمان های حاصل از سنگ پاره کوره های آهن گدازی و سیمان های سولفات دار و سیمان های آلومین دار باید خودداری کرد.مصرف مواد بالا با سیمان پرتلند معمولی و یا سایر سیمان ها بلامانع است  ولی باید مقدار کل کلرور موجود در بتن از مقادیر زی تجاوز نکند:

  • 2درصد برای بتن های بدون آرماتور و بتن آرمه در صورتیکه پوشش بتن روی آرماتور از 4 سانتیمتر کمتر نباشد.
  • 1درصد برای بتن آرمه در صورتیکه ضخامت پوشش بتن روی آرماتور 2 تا 4 سانتیمتر باشد.

کلرور کلسیم در سازه های بتن آرمه باعث خوردگی آرماتور ها می شود . و بر طبق مبحث 9 مقررات ملی ساختمان استفاده از کلرید کلسیم فقط در بتن بدون فولاد مجاز است و حداکثر مقدار مصرف آن 2 درصد وزنی سیمان است.

مواد افزودنی بتن بر خواص بتن تاثیر می گذارد . آیین نامه ACI 212  اهداف مهمی که برای کسب نتایج از مواد افزودنی استفاده می گردد به صورت ذیل آورده است:

افزایش حالت خمیری بتن بدون افزایش مقدار آب

کاهش آب انداختگی و جداشدگی بتن

تعویق و یا تسریع زمان گیرش سیمان

تسریع مقاومت در سنین اولیه بتن

کاهش میزان حرارت زایی بتن

افزایش دوام بتن در برابر شرایط محیطی

 

انواع مواد افزودنی شیمیایی

پدیده های گیرش و سخت شدگی خمیر سیمان پرتلند در اثر تبلور پیشرونده محصولات هیدراتاسیون می باشد. بنابراین عقلانی است که فرض شود که به وسیله افزودن مواد شیمیایی قابل حل خاصی به سیستم خمیر سیمان می توان بر روی سرعت هیدراتاسیون و میزان تبلور محصولات هیدراتاسیون ، و نتیجتا بر روی مشخصات گیرش و سخت شدگی خمیر سیمان تاثیر گذاشت.                                             مواد افزودنی شیمیایی عموما بر اساس عملکرد آنها در بتن به صورت زیر طبقه بندی می گردند:          طبقه بندی آیین امه ASTM C 494-92   به شرح زیر است:

  • افزودنی نوع A کاهش دهنده آب
  • افزودنی نوع B کندگیر کننده
  • افزودنی نوع C تسریع کننده
  • افزودنی نوع D کاهش دهنده آب و کندگیر کننده
  • افزودنی نوع E کاهش دهنده آب و تسریع کننده
  • افزودنی نوع F کاهش دهنده زیاد آب (فوق روان کننده)
  • افزودنی نوع G کاهش دهنده زیاد آب و کندگیر کننده (فوق روان کننده و کندگیر کننده)

علاوه بر این مواد افزودنی که بیان شد مواد افزودنی دیگری برای سایر مقاصد مانند کم کردن حباب هوا و یا حباب زا نمودن بتن یا ضد باکتری نمودن بتن یا ضد آب نمودن بتن و یا مواد افزودنی معدنی وجود دارد.

مواد افزودنی حباب زا موادی هستند که سبب تشکیل حباب های بسیار ریز هوا که به طور یکنواخت در حجم بتن یا ملات توزیع شده اند ، می گردند. این حباب ها پس از سخت شدن بتن یا ملات در آن باقی می مانند. حباب های هوا پایایی بتن را در برابر رطوبت ، و یخ زدن و آب شدن های مکرر افزایش می دهند و مقاومت بتن را در برابر پوسته شدن های سطحی ناشی از یخ زداهای شیمیایی زیاد می کند. همچنین با مصرف این مواد کارایی بتن تازه و نفوذناپذیری بتن سخت شده به میزان قابل توجه بیشتر می شود و نیز جداشدن دانه ها و آب انداختن بتن کاهش می یابد و یا از بین می رود.

همانگونه که در مقالات قبلی آمده است، در اثر ترکیب سیمان پرتلند و آب هر یک از ترکیبات چهارگانه سیمان ( C3S و C2S و C3A و C4AF ) با آب ترکیبات شیمیایی انجام داده (هیدراتاسیون) و این واکنش ها توام با تولید حرارت می باشد. محصول هیدراتاسیون شامل ترکیب هیدرواکسیدکلسیم (Ca(OH)2) یا (C-H) و هیدرات سیلیکات کلسیم (3CaO.2SiO2.3H2O)   یا (C-S-H)  و سولفو آلومینات کلسیم (3CaO.Al2O3.3CaSo4.3H2O)  یا (C-A-S-H) می باشد. خواص مکانیکی بتن مانند گیرش و سخت شدن، مقاومت و غیره عمدتا به هیدرات سیلیکات کلسیم  C-S-H بستگی دارد. در واقع این ماده منبع اصلی قدرت سیمان پرتلند است.                                                                                                                 یک ماده افزودنی تسریع کننده باعث سرعت بخشیدن به هیدراتاسیون خمیر سیمان می گردد و مواد افزودنی کندگیر کننده مانع انجام ترکیبات شیمیایی هیدراتاسیون می گردند.

نتیجه بخش بودن و میزان تاثیر هر ماده افزودنی به عوامل گوناگون از جمله نوع و عیار سیمان ، مقدار آب ، دانه بندی، شکل دانه ها ، نسبت اختلاط مصالح ، مدت اختلاط ، اسلامپ ، دمای بتن ، هوای محیط ، کاربرد همزمان افزودنی های دیگر ، … بستگی دارد.

 

مواد افزودنی روان کننده ها نوع A و D و E

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *